1 października 2024 roku ruszy program Aktywny Rodzic, który wprowadza trzy nowe świadczenia pieniężne dla rodzin z małymi dziećmi. Szacuje się, że obejmie ponad 570 tys. maluchów w wieku od 1. do 3. roku życia.
Ustawa przewiduje wprowadzenie do systemu trzech świadczeń wspierających rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowywaniu i rozwoju dziecka w wieku 12-35 miesięcy.
- świadczenie „Aktywni rodzice w pracy”;
- świadczenie „Aktywnie w żłobku”;
- świadczenie „Aktywnie w domu”.
Kryterium dochodowe: czy Aktywny rodzic zależy od dochodów rodziny?
Świadczenia z programu Aktywny Rodzic przysługują bez względu na dochód rodziny i nie podlegają egzekucji administracyjnej i komorniczej. Od świadczeń nie pobiera się zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, składek na ubezpieczenia społeczne ani składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Dla kogo Aktywny rodzic?
Świadczenia z programu Aktywny Rodzic przysługują zamieszkałym w Polsce:
- obywatelom polskim,
- obywatelom UE/EFTA oraz Wielkiej Brytanii
- pozostałym cudzoziemcom, o ile spełniają warunek legalnego pobytu w Polsce na podstawie karty pobytu z dostępem do rynku pracy albo na podstawie innego dokumentu potwierdzającego legalny pobyt i dostęp do rynku pracy.
A co z obywatelami Ukrainy?
Świadczenia aktywni rodzice w pracy i aktywnie w domu nie przysługują obywatelom Ukrainy którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi.
Świadczenie aktywnie w żłobku przysługuje obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi, jeżeli przebywali legalnie w Polsce jako osoby ze statusem „UKR” nieprzerwanie przez okres co najmniej 365 dni. Dotyczy to również dziecka obywatela Ukrainy, które ma status „UKR”.
Aktywność zawodowa, czyli jaka?
Pieniądze mają ułatwić rodzicom małych dzieci powrót do pracy (to w dwóch pierwszych wariantach programu, bo Aktywnie w domu nie wymaga powrotu do pracy). Co ustawodawca rozumie przez aktywność zawodową? To znaczy, że oboje rodzice muszą pracować w oparciu o umowę o pracę, umowę zlecenia, prowadzić działalność gospodarczą lub być rolnikami. Konieczne jest również podleganie ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu od podstawy, której wysokość jest nie mniejsza niż 100 proc. minimalnej pensji lub:
- 50 proc. – gdy drugi rodzic jest ubezpieczony przynajmniej w takim samym wymiarze,
- 30 proc. – gdy drugi rodzic jest ubezpieczony przynajmniej w takim samym wymiarze i w przypadku prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, korzystając z ulg i preferencji w opłacaniu składek ZUS (ulga na start, mały ZUS Plus etc.).
- nieprzerwane podleganie ubezpieczeniu społecznemu w KRUS przez przynajmniej rok.
Ze świadczenia nie skorzystają więc rodzice, gdy dla jednego z nich (lub oboga) jedynym źródłem utrzymania jest umowa o dzieło.
Aktywnie w żłobku: jak wypłacane będą pieniądze?
Aktywnie w żłobku zastąpi dofinansowanie pobytu w żłobku, które obowiązuje od 1 kwietnia 2022 roku. Dziś takie dofinansowanie wynosi maksymalnie 400 zł miesięcznie na dziecko, ale nie więcej niż wysokość opłaty, jaką ponosił rodzic za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. Teraz pokryje czesne w wysokości do 1500 zł (ale nie więcej niż ono faktycznie wynosi).
Pieniądze będą przelewane bezpośrednio na rachunek instytucji prowadzącej żłobek czy klubik – nie ma możliwości, by odbierali je rodzice.
Pieniądze nie będą wypłacane w przypadku zapisania dziecka do placówki, w której opłata jest wyższa niż 2200 zł – takie zastrzeżenie ma zniechęcić kierownictwo instytucji do podnoszenia cen.
Aktywnie w żłobku a wiek dziecka
Nie ma dolnego limitu wiekowego dziecka, na które może zostać przyznane świadczenie pokrywające koszt pobytu w placówce. Warunkiem jest uczęszczanie do żłobka, klubu dziecięcego, lub do dziennego opiekuna oraz potwierdzenie tego w rejestrze żłobków albo w wykazie dziennych opiekunów. Określony został za to górny próg wiekowy: do końca roku szkolnego, w którym dziecko skończy 3 lata, a gdy objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym jest niemożliwe lub utrudnione – do końca roku szkolnego, w którym dziecko kończy 4 lata.
Jak złożyć wniosek?
Program wystartuje 1 października. Od tego dnia będzie można składać wnioski o nowe świadczenia.
Wniosek o świadczenie z programu Aktywny Rodzic będą przyjmowane wyłącznie drogą elektroniczną poprzez:
- platformę PUE/eZUS
- aplikację mobilną mZUS
- portal Emp@tia na stronie empatia.mpips.gov.pl
- bank, jeżeli posiada on taką usługę.
