Anna Landau-Czajka uhonorowana Nagrodą imienia Jana Karskiego i Poli Nireńskiej

Socjolog i historyk, profesor Instytutu Historii PAN Anna Landau-Czajka została w czwartek w stołecznym Żydowskim Instytucie Historycznym uhonorowana Nagrodą im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej.

– Nagroda imienia Jana Karskiego i Poli Nireńskiej jest wręczana w tym roku po raz 30. To szczególne wyróżnienie ufundowane przez kuriera wojennego rządu Rzeczpospolitej na uchodźstwie Jana Karskiego dla uczczenia pamięci jego żony Poli Nireńskiej, wybitnej artystki, Żydówki, która przeżyła II wojnę światową – powiedziała dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego Monika Krawczyk.

Nagrodę dla autorek i autorów prac poświęconych stosunkom polsko-żydowskim oraz dokumentujących wkład Żydów w kulturę polską od 1993 roku – jak wskazała – przyznają wspólnie Żydowski Instytut Historyczny imienia Emanuela Ringelbluma i YIVO Institute For Jewish Research w Nowym Jorku.

– Dotychczas tę nagrodę otrzymali między innymi profesor Ewa Geller, doktor habilitowana Joanna Lisek, profesor Daniel Grinberg, Hanna Krall, Jan Doktór. To grono jest teraz w tak znakomity sposób poszerzane przez profesor Annę Landau-Czajkę – podkreśliła Krawczyk.

Dodała, że organizatorzy otrzymali także list od sekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Jarosława Sellina. Wiceminister – jak mówiła – także złożył laureatce nagrody serdeczne gratulacje.

Jak zaznaczyła w laudacji profesor Joanna Nalewajko-Kulikov, laureatka napisała sześć monografii, z których „każda weszła do obiegu naukowego, stając się koniecznym punktem odniesienia dla następnych badaczy”.

– Jest także jedną z niewielu znanych mi osób, która stale martwi się, że pracuje za mało i że powinna wreszcie napisać jakąś nową książkę. Tego, jak pracować, nawet gdy martwimy się bezustannie o przyszłość, powinniśmy się wszyscy uczyć od Anny Landau-Czajki – mówiła.

Laureatka dziękując za przyznanie nagrody, wspominała okres, kiedy wiele lat temu zaczęła dorabiać w szkole jako nauczycielka historii. – Kiedy przeczytałam program i zaczęłam mówić moim uczniom o Zagładzie, zrozumiałam, że tak o Zagładzie uczyć się nie da – stwierdziła.

– Młodzi ludzie byli kompletnie nieświadomi, że w Polsce żyli jacyś Żydzi. Może znali sam fakt, ale nie czuli absolutnie żadnego związku z żydowską mniejszością. To byli ludzie niewidzialni, których nie było, potem zostali wymordowani i sytuacja wróciła do punktu wyjścia: nadal ich nie było – podkreśliła.

– Trudno w tej sytuacji odczuwać jakąkolwiek stratę, empatię. Dlatego też postanowiłam, że będę pisać o żywych Żydach, o tej społeczności, która istniała i która była na tej ziemi, tak jakby Zagłada nie miała nastąpić – wyjaśniła.

Profesor Anna Landau-Czajka to socjolog i historyk, profesor Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. Zajmuje się historią stosunków polsko-żydowskich, historią kobiet i historią społeczną XX wieku.

Jest autorką książek „W jednym stali domu. Koncepcje rozwiązania kwestii żydowskiej w publicystyce polskiej lat 1933–1939”, „Co Alicja odkrywa po własnej stronie lustra. Życie codzienne, społeczeństwo, władza w podręcznikach dla dzieci najmłodszych 1785-2000”, „Syn będzie Lech… Asymilacja Żydów w Polsce międzywojennej”, „Polska to nie oni: Polska i Polacy w polskojęzycznej prasie żydowskiej II Rzeczypospolitej”, „Wielki 'Mały Przegląd’. Społeczeństwo i życie codzienne w II Rzeczypospolitej w oczach korespondentów ‘Małego Przeglądu’”.

Związana była między innymi z Wyższą Szkołą Komunikowania i Mediów Społecznych im. Jerzego Giedroycia w Warszawie, Instytutem Socjologii Uczelni Warszawskiej, Katedrą Socjologii Wydziału Nauk Społecznych SGGW oraz ŻIH.

W skład Komitetu Nagrody weszli: Monika Krawczyk (dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego imienia Emanuela Ringelbluma), Jonathan Brent (dyrektor YIVO Institute for Jewish Research), profesor doktor habilitowana Ewa Geller, profesor doktor habilitowany Tadeusz Epsztein i profesor doktor habilitowany Andrzej Żbikowski.