Częściowe zaćmienie Słońca w październiku. Kiedy je obserwować

Księżyc przejdzie przed naszą dzienną gwiazdą, doprowadzając do częściowego zaćmienia Słońca, we wtorek 25 października. Zjawisko będzie widoczne na półkuli północnej w większości Europy, poza Portugalią, a także w północno-wschodniej Afryce, na Bliskim Wschodzie i w zachodniej połowie Azji. W zależności od miejsca na świecie, podczas maksimum zjawiska cień Księżyca może zasłonić nawet do 82 procent tarczy słonecznej.

Jakich widoków można spodziewać się w Polsce? Jak podkreśla autor bloga „Z głową w gwiazdach” i popularyzator astronomii Karol Wójcicki, będzie to „najgłębsze zaćmienie widoczne z naszego kraju od siedmiu lat i najciekawsze zjawisko astronomiczne” tego roku.

Zaćmienie będzie widoczne od godziny 11 do 15 naszego czasu. Najlepsze warunki do jego obserwacji wystąpią w północno-wschodniej części kraju, a najsłabsze będą w południowo-zachodniej Polsce. W Suwałkach Księżyc przysłoni 45,9 tarczy Słońca, a w Jeleniej Górze – 32,9 proc. W Warszawie, gdzie zaćmienie rozpocznie się o godz. 11.13 i potrwa do 13.32, nasza gwiazda będzie przykryta w 41,4 proc.

W Polsce najlepsze warunki do obserwacji wystąpią w północno-wschodniej części kraju (Suwałki: faza 0,56 – 45,9 proc. zakrycia), a najsłabsze w południowo-zachodniej (Jelenia Góra: faza 0,44 – 32,9 proc zakrycia). W Warszawie czeka nas zaćmienie o fazie 0,52 z 41,4 proc. zasłonięcia tarczy słonecznej. Do maksymalnej fazy zjawiska dojdzie o godz. 12.23, czyli prawie w samo południe, kiedy Słońce będzie najwyżej nad horyzontem.

Obserwując zaćmienie Słońca należy pamiętać o tym, aby nie patrzeć na nie bezpośrednio, grozi to bowiem trwałym uszkodzeniem wzroku. Najlepszymi narzędziami do obserwacji są specjalne okulary lub filtry słoneczne dla instrumentów optycznych. Nie należy oglądać zaćmienia przez płytę CD, przydymione szkło czy kliszę rentgenowską. Nie stanowią one wystarczającej ochrony dla oczu.

Tym razem w żadnym miejscu na świecie nie dojdzie do całkowitego zaćmienia. Stanie się tak dlatego, że pozycje Księżyca i Słońca na nieboskłonie nie będą idealnie wyrównane, więc satelita Ziemi nie będzie w stanie w pełni zakryć naszej gwiazdy. Słońce przybierze w związku z tym kształt półksiężyca o różnej „grubości”, w zależności od miejsca obserwacji. Na całkowite zaćmienie widoczne z Polski trzeba poczekać do 2135 roku.

Zaćmienia występują, gdy Księżyc przechodzi pomiędzy Ziemią a Słońcem i rzuca cień na część naszej planety. W ten sposób pewna ilość światła słonecznego, która dotarłaby do Ziemi, zostaje zablokowana. Zaćmienia Słońca nigdy nie są widoczne na całej Ziemi, ponieważ Księżyc jest od niej znacznie mniejszy.

W przypadku maksimum zaćmienia Słońca między Ziemią a środkami Słońca i Księżyca tworzy się wyimaginowana linia, która łączy te ciała niebieskie. W miejscu, w którym „dotyka” powierzchni Ziemi, Księżyc zdaje się być dokładnie w samym środku tarczy Słońca. Punkt ten nie jest jednak stały, gdyż Księżyc wciąż porusza się po swojej orbicie.

Podczas całkowitego zaćmienia punkt centralny przesuwa się po powierzchni Ziemi z zachodu na wschód. Podczas zaćmienia częściowego – takiego jak to, które wystąpi pod koniec miesiąca – punkt znajdzie się nad biegunem północnym i nie przetnie powierzchni Ziemi. Dlatego tylko część cienia Księżyca spadnie na naszą planetę.