„Lex Kaczyński”. Prawnik: ochrona dóbr osobistych przestaje funkcjonować w normalny sposób

W zeszłym tygodniu Sejm uchwalił zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego. Dotyczą między innymi spraw o naruszenie dóbr osobistych. W artykule 1050 został dodany paragraf 4, zgodnie z którym „jeżeli w sprawach o naruszenie dóbr osobistych dłużnik nie składa oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, pomimo wyznaczenia terminu do jego złożenia i zagrożenia mu grzywną, sąd wymierzy dłużnikowi grzywnę do piętnastu tysięcy złotych i nakaże zamieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt dłużnika ogłoszenia odpowiadającego treści wymaganego oświadczenia i we właściwej dla niego formie”.

Nowe przepisy mają dotyczyć także starych i niezakończonych spraw. Na zmianach może skorzystać Jarosław Kaczyński, od którego w zeszłym roku sąd nieprawomocnie przyznał na rzecz Radosława Sikorskiego ponad 700 tysięcy złotych na pokrycie kosztów opublikowania przeprosin. Gdyby ustawa weszła w życie, prezes PiS do zapłacenia miałby maksymalnie 15 tysięcy złotych. Ustawą zajmie się Senat.

Rzecznik PiS Rafał Bochenek powiedział w poniedziałek, że „łączenie prywatnej sprawy pana prezesa Jarosława Kaczyńskiego ze zmianą przepisów w kodeksie postępowania cywilnego jest nieuzasadnione”, ale „aby przeciąć wszelkie spekulacje w Senacie nasi senatorowie zgłoszą poprawkę, która dookreśli, iż te przepisy będą stosowane do postępowań, które rozpoczną się dopiero w przyszłości”.

CZYTAJ TAKŻE: Posłowie komentują zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego: robione pod Kaczyńskiego

Profesor Tomasz Nałęcz, historyk, były doradca prezydenta Bronisława Komorowskiego, komentując sprawę w „Tak jest” w TVN24, powiedział, że „to, co jest najbardziej smutne w tej historii, to to, że to prawo nie jest tylko czynione w interesie pana Kaczyńskiego”. – Gdyby tylko chodziło o Kaczyńskiego, choć to bardzo znacząca postać, to jedna święta krowa – pal jeszcze sześć. Można byłoby od wielkiej biedy machnąć ręką. Ale tu, moim zdaniem, chodzi o bezkarność, z jaką cała władza może kłamać – ocenił. 

Dodał, że „to jest taki niepokojący sygnał, że ten system, który stwarza Kaczyński, coraz bardziej nabiera cech autorytarnych”. 

– To prawo jest potwierdzeniem, że władza ma świadomość jak kłamie, jak opluskwia ludzi i chce to czynić w gruncie rzeczy bezkarnie. Bo co to jest za kara, opublikowanie tego w tym Monitorze (Sądowym i Gospodarczym – red.)? Większość osób w tej sytuacji już nawet nie będzie dochodziła swego, bo i po co? – mówił Nałęcz. 

Profesor Maciej Gutowski, prawnik z Uniwersytetu imienia Adama Mickiewicza w Poznaniu, podkreślał, że „nikt, kto zostanie skrzywdzony słowem w telewizji, nie dowie się o oświadczeniu przepraszającym, jeśli powiesi się je w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, bo tam nikt nie sięga”.

Ocenił, że zmiana „psuje prawo całkowicie”. – Jeżeli zdemontuje się system cywilny, to ludzie będą sięgali do karnego – powiedział. 

Zauważył jednak, że „politycy partii rządzącej nie odpowiedzą, jeśli pełnią funkcje posła lub senatora, bo chroni ich immunitet materialny, który za słowa z trybuny sejmowej nie pozwoli pociągnąć do odpowiedzialności w ogóle”. – A immunitetu formalnego, jeśli będzie to poza trybuną, koledzy nie uchylą – dodał. 

– Cywilna ochrona dóbr osobistych była jedynym sposobem do pociągnięcia do odpowiedzialności posłów, którzy przecież mówią zwykle publicznie – mówił prawnik. 

Powiedział, że zgodnie z nowelizacją „kłamstwo kosztuje 15 tysięcy złotych, jeśli jest ze szklanego ekranu, czy z poczytnej gazety”. Dodał, że „ochrona dóbr osobistych przestaje funkcjonować w sposób normalny”. – Cały konstytucyjny system równowagi między wolnością słowa a ochroną czci i dobrego imienia zostaje zachwiany przez to, że niszczy się system ochron dóbr osobistych – ocenił.