Komu przysługuje świadczenie rodzicielskie? Zasady i kryteria
Świadczenie rodzicielskie jest przeznaczone dla osób, które sprawują opiekę nad dzieckiem, ale nie mają prawa do zasiłku lub uposażenia macierzyńskiego z powodu swojej sytuacji zawodowej. W praktyce oznacza to, że ze świadczenia rodzicielskiego mogą skorzystać m.in. osoby bezrobotne, studenci oraz osoby zatrudnione na podstawie umowy o dzieło.
Świadczenie rodzicielskie przysługuje nie tylko rodzicom biologicznym, ale także:
- opiekunom faktycznym dziecka (do ukończenia przez nie 14 lat);
- rodzinom zastępczym (z wyjątkiem: zawodowych rodzin zastępczych; do ukończenia przez dziecko 7 lat, a w przypadku odroczenia obowiązku szkolnego – do 10 lat);
- osobom, które przysposobiły dziecko (do ukończenia przez nie 14 lat).
Ojciec dziecka również może pobierać opisane świadczenie, ale tylko w szczególnych sytuacjach, np. gdy matka dziecka: zmarła, porzuciła je lub dobrowolnie zrezygnowała z pobierania świadczenia po 14 tygodniach od narodzin dziecka.
Ile wynosi świadczenie rodzicielskie w 2025 roku?
Od 1 listopada 2024 roku obowiązują nowe regulacje dotyczące świadczeń rodzinnych. Zgodnie z rozporządzeniem z dnia 13 sierpnia 2024 roku, w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna, świadczenie rodzicielskie przyznawane w 2025 roku wynosi 1000 zł netto miesięcznie.
Ten rodzaj wsparcia finansowego przysługuje niezależnie od dochodu rodziny oraz nie podlega opodatkowaniu ani składkom na ubezpieczenie społeczne. Natomiast nie można z niego skorzystać w przypadku, gdy co najmniej jeden z rodziców lub opiekunów otrzymuje zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu rodzicielskiego lub urlopu na jego warunkach.
Ile można korzystać ze świadczenia rodzicielskiego?
Czas, przez który można pobierać świadczenie rodzicielskie zależy w głównej mierze od liczby dzieci objętych opieką, przysposobionych lub urodzonych w trakcie jednego porodu:
- 52 tygodnie – jedno dziecko;
- 65 tygodni – dwoje dzieci;
- 67 tygodni – troje dzieci;
- 69 tygodni – czworo dzieci;
- 71 tygodni – pięcioro i więcej dzieci.
Warto podkreślić, że w tym samym czasie osobie uprawnionej przysługuje tylko jedno świadczenie rodzicielskie bez względu na liczbę wychowywanych dzieci.
Jak wnioskować o świadczenie rodzicielskie?
Aby otrzymać świadczenie rodzicielskie, konieczne jest złożenie wniosku w urzędzie miasta lub gminy odpowiedniego do miejscu zamieszkania wnioskodawcy. Można to zrobić osobiście, pocztą lub elektronicznie za pośrednictwem platformy Emp@tia.
Dokumenty wymagane do wniosku:
- akt urodzenia dziecka;
- dokumenty potwierdzające opiekę nad dzieckiem (np. orzeczenie sądu w przypadku przysposobienia);
- oświadczenie o niepobieraniu zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego.
Przykładowy wzór wniosku o świadczenie rodzicielskie jest dostępny na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Ważne, aby wniosek został złożony w ciągu trzech miesięcy od narodzin dziecka lub objęcia go opieką. Jeżeli osoba uprawniona spóźni się z formalnościami, świadczenie będzie przysługiwało dopiero od miesiąca, w którym złożono wniosek – bez wyrównania za wcześniejsze okresy.
Kiedy wypłacane jest świadczenie rodzicielskie?
Najbliższa wypłata świadczenia rodzicielskiego odbędzie się 1 lutego 2025 roku i jest realizowana przez urząd miasta, gminy lub ośrodek pomocy społecznej. Wypłata ma miejsce co miesiąc na wskazane przez wnioskodawcę konto bankowe. Jeżeli tylko beneficjent złoży taką dyspozycję, świadczenie może zostać wypłacone również w formie gotówkowej.
Osoby pobierające świadczenie rodzicielskie muszą pamiętać o obowiązku informowania urzędu o wszelkich zmianach w swojej sytuacji życiowej, takich jak np. podjęcie pracy, rozpoczęcie studiów czy też zmiana liczby osób w rodzinie.
Niedopełnienie tego obowiązku może skutkować koniecznością zwrotu niesłusznie pobranych środków.
