Ryjówka aksamitna, czyli znany między innymi w Polsce mały ssak, którego można spotkać w ogrodach, lasach czy na łąkach, zawiera jad uszkadzający czerwone krwinki. Ułatwia jej to możliwości polowania, dzięki czemu może uniknąć śmierci głodowej. Polscy naukowcy, którzy dokonali odkrycia, poinformowali, że to drugi jadowity ssak w naszym kraju.
Wytwarzanie jadu wśród ssaków jest rzadkością. Do przykładów tych zwierząt należy między innymi australijski dziobak, który ma jadowite kolce na tylnych kończynach. Żyjąca w Ameryce Północnej blarina krótkoogonowa, nazywana też ryjówką krótkoogoniastą, zabija owady jadem zawartym w ślinie. Jadowitą ślinę mają także małe ssaki owadożerne z Kuby i Haiti zwane almikami.
Żyjący w Polsce rzęsorek rzeczek (Neomys fodiens), także z rodziny ryjówkowatych, dzięki jadowitej ślinie potrafi zabić zwierzę większe od siebie. Jego jad ma silne działanie paraliżujące, co pozwala unieruchamiać ofiarę i “przechowywać” ją w stanie śpiączki.
Ryjówka aksamitna drugim jadowitym ssakiem w Polsce
Dotychczas rzęsorek uważany był za jedynego jadowitego ssaka żyjącego w naszym kraju. Polscy naukowcy odkryli jednak, że jadowita jest również pospolita w naszym kraju ryjówka aksamitna (Sorex araneus), czyli mały ssak ważący od pięciu do 15 gramów. Ponieważ ryjówka żeruje przez całą dobę, zjadając niemal tyle, ile waży, głównie owady i inne bezkręgowce, dodatkowe możliwości łowieckie są jej bardzo potrzebne. Jeśli nie może jeść, umiera w ciągu 10 godzin.
Już 400 lat temu pojawiały się w piśmiennictwie sugestie, jakoby ryjówki były jadowite, jednak późniejsi badacze uznali je za nieuzasadnione.
Teraz naukowcy pobrali wyciąg ze ślinianek rzęsorka rzeczka oraz ryjówki aksamitnej by sprawdzić wpływ zawartego w próbce jadu na czerwone krwinki (erytrocyty) żab z rodzaju Peophylax.
Jak się okazało, pod wpływem śliny ryjówki doszło do silnej hemolizy, czyli przejścia hemoglobiny do osocza w wyniku zniszczenia erytrocytów. Dzięki swojej jadowitości pozwalającej upolować większą zdobycz (na przykład małe żaby, młode myszy, a nawet inne ryjówki), ryjówkom aksamitnym łatwiej jest uniknąć śmierci głodowej.
Ryjówka aksamitnaShutterstock
“Znacznie bardziej rozpowszechnione niż się przypuszcza”
Jak komentują autorzy artykułu opublikowanego 7 czerwca na łamach czasopisma “Zoological Letters”, “to prawdopodobne, że wytwarzanie jadu wśród ryjówkowatych i innych ssaków z rzędu owadożerów (Eulipotyphia) jest znacznie bardziej rozpowszechnione niż się przypuszcza”.
Autorami badania sią Krzysztof Kowalski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i Paweł Marciniak oraz Leszek Rychlik z Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock
