Konkurs na koncepcję architektoniczną Pałacu Saskiego. „Kryzys jest dość duży, ale trzeba pamiętać o kulturze”

Organizatorem konkursu jest spółka Pałac Saski, a bezpośrednim operatorem Stowarzyszenie Architektów Polskich (SARP).

Inwestycja, co budzi społeczne kontrowersje, ma kosztować ponad dwa miliardy złotych.

– Kryzys jest dość duży, ale jak to mówił kiedyś Churchill, nawet w sytuacjach skrajnych, jak wojna, trzeba pamiętać o kulturze, bo kultura jest podstawą wszystkiego – powiedział w rozmowie z reporterem TVN24 wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński. – Gdyby nie kultura, wojna też inaczej by wyglądała, także musimy w sposób równomierny angażować środki publiczne i inwestować je zarówno jeżeli chodzi o polską obronę, to jest priorytet, podobnie jak priorytetem jest chociażby ochrona zdrowia, to także jednym z priorytetów jest inwestycja w kulturę i polską tożsamość – dodał.

Wcześniej odbyła się konferencja prasowa w sprawie ogłoszonego właśnie konkursu.

Szef resortu kultury przypomniał, że „odbudowa będzie przebiegała zgodnie z zasadami odbudowy konserwatorskiej, czyli z zachowaniem w miarę autentycznych materiałów i technologii”.

– Przyjmujemy, że z zewnątrz wygląd Pałacu będzie taki, jak przed II wojną światową. Jest natomiast do rozwiązania wiele kwestii związanych z wnętrzami, rozłożeniem akcentów funkcjonalno-użytkowych – zaznaczył Piotr Gliński.

Powiedział, że „w oparciu o pogram funkcjonalno-użytkowy, wiemy, że te trzy duże nieruchomości – Pałac Saski, Pałac Brühla i kamienice od strony ulicy Królewskiej – będą zajmowane przez Senat Rzeczpospolitej Polskiej, przez Mazowiecki Urząd Wojewódzki, a także przez instytucje kultury pod nadzorem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego”. Szef MKiDN sprecyzował, że będzie to pięć instytucji – Muzeum Narodowe w Warszawie, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Muzeum Historii Polski, Zachęta i Biuro „Niepodległa”.

Wskazał, że „sama koncepcja architektoniczna jest przedmiotem konkursu”. – Konkurs jest organizowany przez Spółkę Pałac Saski, powołaną zgodnie z ustawą dotyczącą odbudowy Pałacu Saskiego, a operatorem konkursu jest Stowarzyszenie Architektów Polskich. Najbardziej doświadczona instytucja, która tego typu międzynarodowe konkursy prowadzi – ocenił minister kultury.

– Mam nadzieję, że konkurs przebiegnie sprawnie. Został już ogłoszony na odpowiednich stronach w Unii Europejskiej. My także na naszej stronie umieścimy regulamin konkursu – zaznaczył Gliński.

Dodał, że jednym z ważnych założeń konkursu jest wyodrębnienie Grobu Nieznanego Żołnierza oraz zachowanie piwnic – zgodnie z zaleceniami konserwatorskimi.

Poinformował także, że „już niedługo rozpoczną się prace archeologiczne pod Pałacem Brühla”.

Prezes Spółki Pałac Saski Jan Edmund Kowalski przyznał, że „ostatnie miesiące to był czas wytężonej pracy zespołu spółki Pałac Saski, który to zespół współpracował z zespołami użytkowników, czyli Kancelarią Senatu, Mazowieckim Urzędem Wojewódzkim oraz pięcioma instytucjami kultury w ramach przedstawicielstwa MKiDN w odbudowanych budynkach”. – Odbudowane budynki będą służyły społeczeństwu, będą na co dzień miejscami chętnie odwiedzanymi przez warszawiaków, ale też przez osoby przyjeżdżające do Warszawy. Będą również miejscami głównej reprezentacji, mówię o siedzibie Senatu RP – dodał.

Poinformował, że „konkurs architektoniczny na odbudowę Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej przygotowywany jest razem ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich”. Podkreślił, że jest to „związane też z listem otwartym, które to Stowarzyszenie dwa lata temu skierowało do pana prezydenta Andrzeja Dudy”.

Kowalski przekazał, że „konkurs przeprowadzony będzie dwuetapowo”. – W pierwszym etapie nastąpią preselekcje biur architektonicznych, które chcą wziąć udział w konkursie. W drugim etapie będą już przygotowywane konkretne prace. Do drugiego etapu zostanie zaproszonych pięć biur architektonicznych – wyjaśnił prezes Spółki Pałac Saski.

Podał, że konkurs jest międzynarodowy, a wszelkie dokumenty dot. konkursu będą także przetłumaczone na język angielski. – Tak, żeby z łatwością biura architektoniczne zagraniczne mogły się zapoznać z tymi dokumentami – powiedział Kowalski.

Poinformował, że „pierwszy etap preselekcji będzie się odbywał do okresu wakacyjnego, a do połowy października Sąd Konkursy będzie musiał zakończyć prace”.

Ocenił, że jest to „duże wyzwanie, bo ustawa mówi o odbudowie budynków zgodnie ze stanem z sierpnia 1939 r., ale z drugiej strony mamy nową tkankę miejską, nowe systemy komunikacyjne, zachowanie Grobu Nieznanego Żołnierza, zachowanie reliktów, więc jest też to ogromne wyzwanie dla biur architektonicznych”.

Wymagania konkursu określa Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie. Zgodnie z dokumentem budynki mają zostać odtworzone według zewnętrznego kształtu architektonicznego, jaki posiadały w przeddzień wybuchu II wojny światowej tj. 31 sierpnia 1939 r. W związku z tym niezbędne jest dokładne zbadanie źródeł historycznych, w szczególności zachowanych planów, fotografii i szkiców.

Jednym z wymagań konkursu jest również odtworzenie ogrodu przy pawilonie Becka wraz z ogrodzeniem, umożliwiającym swobodną komunikację z Ogrodem Saskim. Usunięte nie mogą być również relikty zabudowy zachodniej pierzei pl. Piłsudskiego. Konkursowe wymogi zakładają, że zabytkowe piwnice Pałacu Saskiego będą wyeksponowane dla zwiedzających.

Zmiany mogą się natomiast pojawić w przestrzeni sąsiednich ulic. Zasady konkursu dopuszczają np. zwężenie fragmentu ul. Królewskiej, aby zapewnić obsługę komunikacyjną odbudowywanych obiektów poprzez umieszczenie pochylni wjazdowych i wyjazdowych zlokalizowanych na podziemnych kondygnacjach. Uczestnik konkursu ma także możliwość przedstawienia autorskiego rozwiązania obsługi komunikacyjnej odbudowanych budynków..