Paleontologowie ustalili, że latające wiewiórki w Ameryce Północnej pojawiły się już w eocenie, zatem przeszło 33 miliony lat temu. To dość wcześnie, ale już wtedy nadrzewne gryzonie wykształciły ten sposób przemieszczania się między drzewami. Nie jest to oczywiście aktywny lot, bo wśród ssaków do aktywnego lotu zdolne są tylko nietoperze. Wiewiórki latają biernie, szybując. Robią to za pomocą dużych fałdów skórnych po bokach ciała. Skórę tę rozpinają w trakcie skoku z drzewa na drzewo i szybują w ten sposób na spore odległości.
W efekcie współczesne latające wiewiórki potrafią szybować na spore odległości. Assapany, nieduże gryzonie z Ameryki Północnej, osiągają 50 metrów, a wielokoty dolatują lotem szybowym niekiedy do wybranego drzewa w odległości nawet 100, 200 i więcej metrów. To pozwala uciec drapieżnikom, ale i łatwiej się przemieszczać w lesie.
Wiewiórki latające pojawiły się miliony lat temu
Patent takiego lotu powstał w eocenie, ale potem latające wiewiórki z Ameryki Północnej wymarły. Pojawiły się ponownie 5 milionów lat temu. szczątki takiego zwierzęcia znaleziono w stanie Tennessee w USA, a wspomina o tym „Journal of Mammalian Evolution”.
To ogromna wiewiórka, znacznie przekraczająca rozmiarami obecnych krewniaków takich jak wielokoty. Mówimy bowiem o Miopetaurista webbi, gatunku blisko spokrewnionym z tymi dużymi azjatyckimi wiewiórkami latającymi, ale przebijającym je rozmiarami. Ta kopalna wiewiórka z Ameryki Północnej osiągała rozmiary kota, mogła być dwa razy większa niż współczesne. Miała jednak lekką budowę ciała, zatem może nie ważyła zbyt wiele, co jest zrozumiałe z uwagi na to, że szybowała.
19 gatunków wielokotów, zwanych także taguanami, żyje dzisiaj w lasach Azji. Wielokot rdzawy z Himalajów, Indochin, Malajów, wysp takich jak Sumatra, Borneo czy Jawa leci na odległości idące w 400 metrów. Nie schodzi niemal w ogóle z drzew na ziemię, aby przedostać się na kolejne. Nie musi.
Wszystkie wielokoty są gatunkami azjatyckimi, więc obecność kopalnego przodka w Ameryce jest dość intrygująca. Znamy jednego europejskiego przodka tych azjatyckich zwierząt, to Miopetaurista thaleri z Francji i Hiszpanii. Ale Ameryka?
Inwazja wiewiórek z Azji na Amerykę
Paleontologowie zwracają jednak uwagę na to, że 5 milionów lat temu istniało połączenie lądowe między Azją i Ameryką w rejonie obecnej cieśniny Beringa. W efekcie wiele zwierząt mogło się przedostać na nowy kontynent. „Stawiamy hipotezę, że Miopetaurista webbi, który był powiązany z ciepłymi środowiskami leśnymi, rozprzestrzenił się w Ameryce Północnej przez most lądowy Beringa w ciepłych fazach wczesnego pliocenu. Późniejsze ochłodzenie klimatyczne odizolowało te wiewiórki w cieplejszych schronieniach, takich jak Floryda, aż ostatecznie wyginęły we wczesnym plejstocenie.” – opisują paleontologowie.
Co więcej, wiele wskazuje na to, że o ile wszystkie gatunki Miopetaurista z Europy i Azji wyginęły, to te z Ameryki jeszcze długo przetrwały. Stanowiły „żywą skamieniałość” na tym terenie. W końcu i one znikneły, a ich miejsce zajęły współczesne wielokoty – charakterystyczne latające gryzonie nadrzewne azjatyckich lasów i zwierzęta na tyle duże, że trudno je przeoczyć.
Wszystkie dzisiejsze wielokoty są zwierzętami nocnymi. O zmierzchu przemieszczają się między drzewami w poszukiwaniu orzechów czy owoców. Ich życie jest bardzo skryte, nie wiemy na przykład wiele na temat terytorializmu, pożywienia czy rozmnażania się tych wiewiórek. Nigdy nie widziano samicy z młodym przyczepionym do jej ciała, więc być może ukrywa ona swe młode w dziupli. Kto wie, czy znalezienie kopalnych przodków taguanów nie rozjaśni nam nieco wiedzy na temat współczesnych gatunków.
Wiesz, których zwierząt nie spotkamy w Polsce? Sprawdź się w quizie
