Zastanawiając się, który sąd będzie właściwy do wniesienia sprawy przeciwko bankowi w sporze frankowym, kredytobiorcy biorą pod uwagę dwa parametry: wartość przedmiotu sporu, z której wynikać będzie, czy właściwy jest sąd rejonowy czy okręgowy, oraz właściwość miejscową, z której wynika, w którym mieście rozpatrywana będzie sprawa.
Spory frankowe. Sąd rejonowy czy okręgowy?
Właściwość rzeczowa sądu (a więc wybór między sądem rejonowym a okręgowym) zależy od wartości przedmiotu sporu, czyli wysokości roszczenia, z którym występuje kredytobiorca. Tu należy się kierować przepisami ogólnymi, a więc:
- dla roszczeń poniżej 100 tysięcy złotych właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd rejonowy,
- dla roszczeń powyżej 100 tysięcy złotych właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd okręgowy.
Obecnie większość pozwów frankowych kierowana jest do sądów okręgowych, bo rzadko kiedy klient domaga się kwoty niższej niż 100 tys. zł.
Już nie sądy w Warszawie
Ogólna zasada w sporach konsumentów z firmami jest taka, że pozew można złożyć do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania konsumenta, który czuje się pokrzywdzony, lub do sądu właściwego dla siedziby skarżonej firmy. W sprawach frankowych również tak to przez kilkanaście lat wyglądało. Zachętą do składania pozwów w Warszawie, gdzie siedzibę ma większość banków, było też utworzenie w Sądzie Okręgowym w Warszawie specjalnego wydziału (XXVIII Wydziału Cywilnego), który zajmuje się wyłącznie sprawami frankowymi.
Uzasadniono to tym, że istnienie takiego wydziału przyspieszy pracę, bo sędziowie specjalizować się będą tylko w jednym obszarze prawa, a także pomoże utworzyć jednolitą linię orzeczniczą. Szybko się okazało, że ten pomysł to był strzał w dziesiątkę, a nowy wydział został wręcz zalany pozwami. O przyspieszeniu procedur nie było mowy, bo XXVIII Wydział Cywilny został po prostu przytkany.
Aby go odciążyć, w 2023 roku ustawodawca podjął decyzję o czasowej zmianie przepisów: od 15 kwietnia 2023 r. frankowicze nie mają już możliwości wyboru sądu, do którego skierowany zostanie pozew przeciwko bankowi. Zmiana ta wynika z art. 18 ust. 1 ustawy nowelizującej z 2023 r. i będzie obowiązywała w okresie 5 lat od wejścia przepisu w życie.
Zgodnie z nową regulacją powództwo konsumenta o roszczenie związane z
- zawarciem umowy kredytu waloryzowanego, denominowanego lub indeksowanego do waluty innej niż waluta polska,
- w tym o ustalenie istnienia lub nieistnienia wynikającego z niej stosunku prawnego,
- ustalenie bezskuteczności postanowień tej umowy lub
- zwrot świadczeń związanych z jej zawarciem,
wytacza się wyłącznie przed sąd, w którego okręgu powód ma miejsce zamieszkania.
