Wigilia. Tradycje w Polsce
Słowo „wigilia” pochodzi z łacińskiego vigilare, co oznacza „czuwanie”. Dzień ten poprzedza uroczystość Narodzenia Pańskiego i wprowadza w celebrację jednego z najważniejszych świąt w Kościele katolickim. Tradycja wigilijna w Polsce obejmuje liczne zwyczaje, między innymi: przygotowanie wieczerzy wigilijnej składającej się z dwunastu potraw, łamanie się opłatkiem, kolędowanie i pozostawienie pustego miejsca przy stole.
Chociaż wiele z tych zwyczajów ma korzenie w tradycji ludowej, ich duchowy wymiar jest głęboko zakorzeniony w chrześcijaństwie.
Czy w Wigilię obowiązuje post?
Pytanie o post w Wigilię jest często zadawane, szczególnie w kontekście tradycji polskiej, gdzie przez wieki praktykowano wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych w tym dniu. Jednak odpowiedź na to pytanie wymaga rozróżnienia tradycji od obowiązujących przepisów kościelnych.
Obowiązujące przepisy Kościoła katolickiego nie nakładają obowiązku postu w Wigilię Bożego Narodzenia. Post ścisły (obejmujący zarówno wstrzemięźliwość od mięsa, jak i ograniczenie liczby posiłków) obowiązuje jedynie w Środę Popielcową i Wielki Piątek. Wstrzemięźliwość od mięsa dotyczy wszystkich piątków w roku, chyba że wypadnie wtedy uroczystość liturgiczna.
Zatem Wigilia nie jest dniem, w którym post jest nakazany przez prawo kościelne. Niemniej jednak wiele osób w Polsce przestrzega tradycji niejedzenia mięsa jako wyrazu pobożności i szacunku dla przodków i duchowego przygotowania do świąt. Warto podkreślić, że biskupi w Polsce wielokrotnie zachęcali wiernych do kontynuowania tej praktyki, choć nie ma ona charakteru obowiązku.
Historycznie post w Wigilię miał na celu podkreślenie duchowego wymiaru tego dnia. Tradycja nakazywała wstrzemięźliwość od mięsa i przygotowanie dań postnych, takich jak barszcz z uszkami, pierogi, kapusta z grzybami czy karp. Współcześnie wiele rodzin wciąż zachowuje tę tradycję, uważając ją za integralną część świątecznego rytuału.
Boże Narodzenie 2024. Czy w Wigilię trzeba iść do kościoła?
Uczestnictwo w nabożeństwach w Wigilię nie jest obowiązkiem wynikającym z prawa kanonicznego. W kalendarzu liturgicznym Wigilia Bożego Narodzenia nie jest uroczystością nakazaną, a więc udział w mszy świętej w tym dniu nie jest wymagany.
Choć warto podkreślić, że w Wigilię odbywają się ostatnie Roraty, jeśli Wigilia nie wypada w niedzielę. Zatem warto w ten sposób uczestniczyć w wigilijnej mszy świętej, a w dodatku o świcie.
Najbardziej charakterystycznym elementem religijnym Wigilii jest pasterka, czyli uroczysta msza święta odprawiana najczęściej o północy. Jest to jedna z najbardziej podniosłych celebracji w roku liturgicznym przypominająca o narodzinach Chrystusa. Udział w pasterce nie jest obowiązkowy, ale dla wielu wiernych ma wyjątkowe znaczenie duchowe. Jednocześnie jest wypełnieniem obowiązku uczestnictwa w mszy świętej w Boże Narodzenie.
