Znalezisko jest niezwykle ważkie, chociaż nie dotyczy żadnego z wielkich dinozaurów. Zmienia jednak zupełnie nasze myślenie na temat mezozoicznego życia. Szczątki dwóch jurajskich ptaków sprzed 149 mln lat odkryto w Zhenghe, w prowincji Fujian, w południowo-wschodnich Chinach.
Zaawansowanie w budowie skrzydeł i całego ciała tych zwierząt, nadzwyczajne zdolności lotne wskazują na to, że ptaki w epoce jury były znacznie bardziej rozwinięte niż nam się zdaje.
Ptaki często są łączone z dinozaurami. Jedni uważają, że to ich potomkowie, co jest określeniem bardzo nieprecyzyjnym, jako że ptaki żyły równolegle z dinozaurami. Jak się okazuje, żyły już i były całkiem dobrze rozwinięte w jurze. Część paleontologów nazywa je po prostu „dinozaurami ptasimi” w odróżnieniu od „dinozaurów nieptasich”, czyli wszystkich dinozaurów, które ptakami nie były (ale mogły mieć pióra).
Niemniej dyskusja o tym, jaka dokładnie jest relacja między dinozaurami a ptakami sensu stricto (poza tym, że bliska) trwają. Jak się okazuje, dochodzą do niej wciąż nowe fakty, jak chociażby znalezisko z Chin.
Chińczycy ogłaszają: Może to najstarszy ptak
Kiedyś zwano go praptakiem i uważano za najstarszego z ptaków, bowiem archeopteryks także żył w jurze, 150 milionów lat temu. Dzisiaj raczej łączymy go z raptorami niż z klasycznymi ptakami, a nazwa „praptak” nie jest już stosowana, bowiem archeopteryks raczej nie był ptakiem ze zdolnością lotu.
To by znaczyło, że morze jura była zbyt wczesnym okresem na to, aby ptaki rozwinęły zdolność lotu w stopniu większym niż małe podlatywania. Tymczasem teraz okazuje się, że nic bardziej mylnego.
Odnaleziony w Fujian w Chinach ptak zwany Baminornis zhenghensis to przełom. Chińska Akademia Nauk opisuje go tak: „Skamieniałość ta wykazuje unikalną kombinację cech, w tym ptasie obręcze barkowe i miedniczne, a także strukturę dłoni przypominającą tę u dinozaurów nieptasich. Cechy te podkreślają rolę ewolucji mozaikowej we wczesnym rozwoju ptaków. Co godne uwagi, Baminornis zhenghensis ma krótki ogon zakończony złożoną kością zwaną pygostylem, cechę obserwowaną również u żyjących ptaków”.
Prof. Wang Min relacjonujący odkrycie dodaje, że dotąd najstarszy zapis ptaków krótkoogonowych pochodził z wczesnej kredy. Baminornis zhenghensis jest jedynym jurajskim i najstarszym ptakiem krótkoogonowym, jakiego kiedykolwiek odkryto. To znaczy, że ta cecha pojawiła się u ptaków co najmniej 20 milionów lat wcześniej niż nam się wydawało.
Większość jurajskich pierzastych raptorów dysponowała długimi, gadzimi jeszcze ogonami. Tu mamy istotną zmianę.
Chiński ptak potrafił latać z krótkim ogonem
To rzecz jasna przystosowanie do lotu. Wraz z innymi cechami chińskiego zwierzęcia prowadzi do wniosku, że być może to jest najstarszy ptak świata, w każdym razie zwierzę, o którym możemy tak mówić bez wątpliwości takich, jakie towarzyszą archeopteryksowi, a także innym, nawet starszym zwierzętom.
Weźmy protoawisa, którego szczątki odkryto w Teksasie i początkowo uważano za pierwszego ptaka na świecie. Zwierzę to było klasyfikowane w najrozmaitszy sposób, nawet jako pierwotny pterozaur, ale raczej nie było ptakiem. Być może to w ogóle jakaś chimera. A to ważne, bo mówimy o gatunku z triasu.
Na razie Chińczycy są ostrożni. „Ta skamieniałość wskazuje na to, że ptaki jurajskie ptaki były bardziej powszechne niż myślimy i prawdopodobnie miały już globalny zasięg występowania, były znacznie bardziej zróżnicowane, niż wcześniej sądzono” – powiedział paleontolog Zhonghe Zhou z Instytutu Paleontologii Kręgowców i Paleoantropologii w Chinach.
Te ptaki zostały z nami na zimę. Rozpoznasz je? [QUIZ]
