Polski ptak zaskoczył naukowców. Ma coś, co przypisywano tylko ludziom

Według amerykańskiego psychologa Daniela Schactera pamięć epizodyczna może funkcjonować dzięki poczuciu ja, do którego dołączane są wspomnienia. I jest typowa dla ludzi, nie pojawia się u zwierząt, bo ich mózgi nie są w stanie generować tego rodzaju pamięci, nie są w stanie ustawiać zdarzeń chronologicznie. Pod tym względem ustalenia naukowców z Cambridge są wręcz sensacyjne, bowiem rujnują to przekonanie.

To znaczy, że sójki są w stanie robić to, do czego dotąd byli zdolni tylko ludzie. Są w stanie odtwarzać wydarzenia z przeszłości, a nawet ustawiać je chronologicznie. Chronologia zdarzeń była dotąd postrzegana jako wyższa umiejętność ludzkiego mózgu. Nie było mowy o tym, aby ptaki potrafiły rozpoznawać przeszłe zdarzenia i umieszczać je w odpowiedniej kolejności na linii czasu. A sójka to potrafi.

Stosuje formy pamięci epizodycznej, która oznacza świadome wyobrażenie wspomnień. Za tym idą kolejne umiejętności – tworzenie wizji przeszłości, wyciąganie z niej wniosków. To potrafią ludzie, którzy na dodatek mają umiejętność automatycznego kodowania w pamięci zdarzeń, które jako takie nie są przydatne w obecnym życiu.

Sójka zakopuje orzechy i pamięta gdzie

Sójka wzbudziła zainteresowanie naukowców z Cambridge dlatego, że jest znana z gromadzenia zapasów żywności, zwłaszcza orzechów i nasion. Ptak ma zwyczaj zakopywania ich w różnych miejscach, które zapamiętuje. Następnie w czasach niedostatku pokarmu wraca i odkopuje swój magazyn. Zakładaliśmy, że sójki po prostu o części zakopanych nasion zapominają, w związku z czym te mają szansę wykiełkować zakopane przez ptaka nawet całkiem daleko od macierzystego drzewa. W ten sposób sójki stają się ważnym rozsiewaczem roślin.

Eksperyment przeprowadzony w Anglii z sójkami polegał na pokazaniu im kubków skrywających nasiona i kubków, które były puste. Ptaki obserwowały przygotowania do eksperymentu i mogły przyjrzeć się kubkom i ich wzorom, które zdradzały umieszczenie nasion. Miały wskazać, co jest pod kubkami, za co były nagradzane. Następnie po 10 minutach przerwy kubki były przestawiane. Każdy z nich zachowywał jednak unikalne wzory, których zapamiętanie pozwalało sójkom odnaleźć nasiono i zdobyć nagrodę.

Eksperyment wykazał, że, chociaż wzory kubków nie miały najmniejszego znaczenia dla sójek podczas pierwszej części zadania, to ich znaczenie rosło w drugiej części badania. A ptaki zapamiętały wzory i, chociaż nie musiały uciekać się do nich na początku poszukiwań, to skorzystały z tej zakodowanej informacji pod jego koniec.

To dowód na to, że ptaki kodują nawet nieistotne wydarzenia z przeszłości, które potem przydają im się później. Robią to, co ludzie, sięgają do śladów przeszłości w pamięci epizodycznej.

„To mentalna podróż w przeszłość, do której ptaki miały nie miały mieć dostępu” – uważają naukowcy. Może to też oznaczać, że porzucone przez sójkę nasiona i orzechy kiełkują nie dlatego, że ptak o nich zapomniał, ale dlatego że porzucił je z innych powodów np. obfitości świeżego pokarmu.

Dalsze badania mają wskazać, czy sójki potrafią korzystać z pamięci epizodycznej także w sytuacjach niepowiązanych z poszukiwaniem pokarmu, w którego przypadku ich mózg rozwinął się bardzo jako miejsce przechowywania informacji z przeszłości.